VIII. Do Niemna

Niemnie, domowa rzeko moja! gdzie są wody...

Warianty tytułu: Do Niemna (sonet).

Powst. Moskwa, między styczniem a 28 X/9 XI 1826.

Pierwodruk: Sonety 1826, s. 10.

Utwór miał dwie wersje; pierwsza powst. w 1822 (zob. „Do Niemna. Sonet”) i druga w Moskwie krótko przed oddaniem „Sonetów” do druku.

Autografy: niedochowany (podob. Lw.-Par 1885, t. 4; Wiersze w podob. 1973, s. 78); kp. Alb. S. B., Bibl. Nar., rkp II 8310, k. 2 (ręką A. Bécu, pt. „Sonet Mickiewicza pisany w Odessie”).

Wydania następne: Sonety 1827, s. 8; Polih 1827, t. 4, s. 156-157; Par 1828–1836, t. 2, s. 142; Poz 1828–1829, t. 3, s. 14-15 (wyd. z „Nutami” do sonetu z tekstem 6 ostatnich wierszy); Pet 1829, t. 2, s. 241; Deklamator 1830, t. 3, s. 128; Poz 1832, t. 1, s. 181-182; War 1833, t. 1, s. 149; Wypisy 1835, t. 2, s. 291-292; Par 1838, t. 3, s. 143; Padura 1842, s. 72; Par 1844, t. 3, s. 296-297; Wójcicki 1846, t. 4, s. 119-120; Wad 1851, s. 135; Pisma 1858, t. 1, s. 131; Pisma 1860–61 Par (Martinet), t. 1, s. 151; Pisma 1862–1869, t. 1, s. 90-91; Dzieła 1868, t. 1, s. 99-100; Dzieła 1869–70, t. 1; Pisma 1875–77, t. 1; Dzieła 1875, t. 1; Dzieła 1876, t. 1, s. 99-100; Par 1880–1885, t. 1; Lipsk 1883–1901, t. 1; Złota przędza 1884, s. 69; Lw-Par 1885, t. 1, s. 121 (podob. atg w t. 4); Sonety–Ballady 1885, s. 9-10; Poezje War 1886, t. 1, s. 182; Poezje Lw 1886, t. 2; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 3, s. 9-10; Poezje Lw 1888 (Księgarnia Polska), t. 2; Poezje War-Pet 1888, t. 1, s. 96; Ballady–Sonety 1891, s. 129-130; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 1, s. 160; Dzieła 1893 Lw (Księg. Pol.), t. 1, s. 143-144; Dzieła 1894, t. 3, s. 9-10; Poezje 1897, t. 1, s. 167; Ballady–Sonety 1897, s. 97-98; Pisma 1897, t. 1, s. 90-91; Mik 1898, t. 1, s. 80; Zbiorek 1898, s. 55; Ballady–Sonety 1898, s. 97-98; Poezje 1899, t. 1, s. 165; Poezje 1900, t. 1, s. 187-188; Sonety 1904, s. 29; Poezje 1910, t. 1, s. 165; Pisma 1911, t. 3, s. 31; Dzieła 1911–1913, t. 1, s. 82; Ballady 1912, s. 66; Poezje lir. 1912–1913, t. 3, s. 11; Wybór 1915, s. 67; Poezje [1915], s. 181; Mik [ok. 1919], t. 1, s. 72; Pisma 1922, t. 2, s. 164-165; Sonety–Wiersze 1922, s. 16; Sonety 1922, s. 11; Pisma 1925, s. 28; Lw 1925, t. 1, s. 93-94; Wybór 1925, s. 33; Sonety 1926, s. 12; Ballady–Sonety 1926, s. 97-98; Sonety 1928, s. 6; Pisma 1929, t. 1, s. 66; Poezje 1929, t. 1, s. 266; Sonety 1933, s. 11; Poezje 1945, s. 140-141; Poezje wybr. 1946, s. 21; Liryka 1946, s. 8; Wybór 1947, s. 5-6; Wybór Kr 1947, s. 79; Ballady–Sonety 1947, s. 77; Wyd. Nar., t. 1, s. 166; Wybór pism 1950, s. 54; Wybór pism 1953, s. 54; Poezje 1953; Wybór poezji 1954, s. 54; Wyd. Jub., t. 1, s. 242 (s. 176 - pierwsza wersja wiersza); Poezje Wil 1955, s. 234; Poezje 1956, s. 54; Pisma poet. 1956, s. 24-25; Utwory 1957, t. 1, s. 160; Wybór 1959, s. 31; DzW, t. 1, cz. 2, s. 8-9; Wiersze w podob. 1973, s. 75, 78 (z podob. w Lw-Par 1885, t. 4); Poezje wybr. 1975, s. 66; Sonety repr. 1976, s. 10; DzP 1979, t. 1, s. 121; DzP 1979, t. 1, s. 192; To lubię 1984, s. 63; Wybór poezyj BN 1986, s. 58-59; Erotyki 1992, s. 96; Sonnets 1992, s. 72; Wybór 1996, s. 87; Wybór 1997, s. 45; Najpiękniejsze 1998, s. 22; Liryki lozańskie 1998, s. 51; Miej serce 1998, s. 45; Snuć miłość 1998, s. 42-44; Wyd. Rocz., t. 1, s. 218; Poezija 1998, s. 26; Sun of Liberty 1998, s. 56 (w cyklu „Ballady i romanse”); Wiersze 1999, s. 90; Liryki 1999, s. 40; Wiersze i fragm. 1999, s. 97; Wiersze 2000, s. 116; Wiersze 2004, s. 200; Antologia 2010, s. 322; Mickiewicz 2010, s. 106; Antologia 2012, s. 329.

Przekłady: ukr.: Tymko Padurra, Do Nimna, w: Rozmaitości (Lw.) 1836, nr 27, s. 213; Gazeta Codzienna 1836, nr 1496, s. 4; Pamiętnik Naukowy 1837, t. 2, z. 6, s. 346; Padura 1842, s. 71. — Maksim T. Ril's'kij, Do Nìmanu, w: Ukraïns'ka lìteratura 1944, nr 9/10; Vybranì poezìì 1946, s. 49 (pt. „Do Nêmana”); Vibranì 1955, t. 1, s. 222; Lìrika 1968, s. 164. — Mihail Starickij, [Do Niemna], w: Starickij 1881. — Maksim I. Vdovičenko, [Do Niemna], rkp (inf. za Zarys, s. 43).