O matko Polko! gdy u syna twego...

Powst. w drodze do Genui, prawdop. pomiędzy 11 a 14 VII 1830 (DzW, t. 1, cz. 3, s. 111-112) lub w połowie października 1830, w drodze powrotnej ze Szwajcarii. Maciejewski (1958, s. 40) datuje na sierpień 1830; Wyd. Rocz. (t. 15, s. 8) podaje okres pobytu w Szwajcarii (VIII - poł. X 1830).

Pierwodruk: Goniec Krakowski, 1831, nr 204 z 30 VIII, s. 784 wiersz opublik. z inf. „Wiersz A. Mickiewicza napisany w Rzymie przed dniem 29 listopada 1830”.

Na atg ofiarowanym H. Ankwiczównie Mickiewicz zanotował: „pisałem na drodze do Genui 1830”. Ankwiczówna odnotowała na rękopisie: „Otrzymałam dnia 15 kwietnia 1831 w Rzymie”.

Autografy: ofiarowany H. Ankwiczównie, zaginiony (wklejony był do sztambucha H. Ankwiczówny; opis: J. Siemieński, Niektóre warianty z autografów A. Mickiewicza, Pam. Tow. Lit. AM 1887, R. 1, s. 126; tenże, Ewunia, 1888, s. 79-80; W. Bełza, O wierszu „Do matki Polki”, Pam. Tow. Lit. AM 1891, R. 5, s. 198-201); kp. A.E. Odyńca, Bibl. Kórn., sygn. 2623, k. 39 (w papierach po K. Potockiej); kp. F. Malewskiego, MAM, rkp 10, k. 1 (kp. bez tytułu, podtytułu oraz podziału na strofy, prawdop. dokonana na podstawie pdr); Kp. HSz, MLAM, sygn 51, k. 55v-56r (kp. H. z Szymanowskich Malewskiej).

Wydania następne: Pamiętnik Emigracji Polskiej 1832, nr z 1 VII , s. 3-4; Anniversaire de la Révolution Polonaise du 29 Novembre 1830, célébré par les Polonais de Département de Lot-et-Garonne a Agen, le 29 Novembre 1833 / Rocznica rewolucji polskiej 29 listopada 1830, obchodzona przez Polaków Departamentu Lota i Garonny w Agen, dnia 29 listopada 1833. Agen 1833, s. 62 i 64; Do matki Polki. Lw. 1833, s. 1-3; Dziadów część trzecia. Par. 1833, s. 272-273; Par 1838, t. 1, s. 198-200; Par 1844, t. 3, s. 360-361; Par 1860–61 (Jung), t. 1, s. 270-272; Pisma 1862–1869, t. 1, s. 178-180; Wort an die Mutter 1864, s. 3-4; Do matki Polki 1864, s. 3-4; Wiersze 1866, s. 8-9; Dzieła 1868, t. 1, s. 159-160; Dzieła 1869–70, t. 1; Pisma 1875–77, t. 1; Dzieła 1875, t. 1; Dzieła 1876, t. 1, s. 159-160; Par 1880–1885, t. 1; Lipsk 1883–1901, t. 1; Lw-Par 1885, t. 1, s. 212-213; Wiersze 1885, s. 14-15; Poezje Lw 1886, t. 3, s. 166-167; Poezje Kr 1886, t. 1; Poezje Lw 1888 (Księgarnia Polska), t. 2; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 2, s. 159-161; Grażyna–Konrad 1889; Do matki Polki. Z przedmową B. Jednowolskiego. Kr. 1890, s. 3-7; Ballady–Sonety 1891, s. 242-244; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 2, s. 191-192; Dzieła 1893 Lw (Księg. Pol.), t. 4, s. 92-93; Dzieła 1894, t. 2; Pisma poetyczne 1898, s. 231-233; Mik 1898, t. 2, s. 178-179; Wybór 1898, s. 53; Pisma 1901, t. 1, s. 345-346; Głosy poetów 1901, s. 288-289; Sonety 1904, s. 89-90; Poezje 1910, t. 1, s. 272-273; Pisma 1911, t. 4, s. 7-8; Dzieła 1911–1913, t. 1, s. 116-118; Wybór 1914; Wiersze 1914, s. 12-14; Wybór 1915, s. 10-12; Poezje [1915], s. 211-212; Reduta 1915, s. 28-29; Wybór 1916; Wiersze 1917, s. 24-26; Mik [ok. 1919], t. 1, s. 119-120; Pisma 1922, t. 4, s. 6-7; Sonety–Wiersze 1922, s. 53-54; Do matki Polki 1922, s. 2-5; Poezje II 1924, s. 145-147; Pisma 1925, s. 38-39; Lw 1925, t. 1, s. 133-135; Wybór 1925, s. 46-48; Dzieła 1929, t. 2, s. 305-306; Pisma 1929, t. 1, s. 92-93; Poezje 1929, t. 1, s. 376-377; Wybór 1930, s. 82-83; Przegląd Oświatowy 1931, nr 4, s. 56-57; Nowogr 1932, s. 38; Wielka Polska 1934, nr 20, s. 2; Pisma poet. 1937, t. 1, s. 291-292; Wybór 1938, s. 40-41; Poezje wybr. 1946, s. 84-85; Poezje 1947, s. 169-170; Wybór Kr 1947, s. 60-61; Ballady–Sonety 1947, s. 106-107; Liryka 1947, s. 78-80; O Mickiewiczu 1949, s. 31; Wyd. Nar., t. 1, s. 251-252; Wybór pism 1950, s. 74-75; Wybór 1950; Wybór pism 1953, s. 66-67; Wybór poezji 1954, s. 101-102; Wyd. Jub., t. 1, s. 334-335; Poezje Wil 1955, s. 328-329; Poezje 1955, s. 49-50; Wybór Lond 1955, s. 58; Poezje 1956, s. 117-118; Pisma poet. 1956, s. 183-184; Utwory 1957, t. 1, s. 201; Księga pam. 1957, s. 272-273; Od Kochanowskiego do Staffa 1958, s. 106-107; Wybór 1959, s. 65-66; Wiersze 1959, s. 362-364; DzW, t. 1, cz. 3, s. 5-6; DzP 1972-1973, t. 1, s. 334-335; Grochowiak 1973, s. 285-286; Poezje wybr. 1975, s. 109-111; DzP 1979, t. 1, s. 280-281; To lubię 1984, s. 19-21; Wybór poezyj BN 1986, s. 201-203; Do matki Polki. Wyb. dokonała i do druku przygot. M. Orzeł. Wr. 1989, s. 1-8; Gwiazda 1992, s. 75-77; Głos Polski / La Voz de Polonia 1995, nr 40, s. 4; Wybór 1996, s. 117-118; Medycyna, Dydaktyka, Wychowanie 1997, nr 1/2, s. 9-10; Wybór 1997, s. 72-73; Magazyn Pol. 1998, nr 3/4, s. 51; Poezja pol. 1998, s. 255-257; Wyd. Rocz., t. 1, s. 320-321; Nad wodą 1998, s. 197-199; Sun of Liberty 1998, s. 134; Wiersze 1999, s. 135-137; Wiersze i fragm. 1999, s. 188-189; Wiersze 2000, s. 261-262; Wiersze 2004, s. 339-341; Mickiewicz 2010, s. 141-142; Ballady–Wiersze 2012, s. 55-56; Antologia 2012, s. 338.

Przekłady: wł.: Arigo Boito, A una madre polacca, w: Figaro 1864, nr z 31 III. — Ettore Cozzani, Alla Madre Polacca, w: L'Eroica 1915, nr 6. — Andrea Maffei, Alla Madre Polacca, w: Nuova Antologia. Rzym 1878; Accademia di Mickiewicz 1879, s. 6-8. — Giuseppe Mazzini, Alla Madre Polacca, w: Rivista di Cultura 1924, nr 6/7, s. 274-275; Opere scelte 1955, s. 51, tłum. prozą w liście do matki z 5 III 1836.. — Alberto Redenti, Madre polacca, w: Il libro 1860. — Emilio Teza, Alla Madre polacca, w: Alla Madre polacca. Bolonia 1863, s. 1-4. — Aglauro Ungherini, Alla madre polacca, w: Gli Dziady 1898, s. 284-285.