Zdania i uwagi
Z dzieł Jakuba Bema, Anioła Ślązaka (Angelus Silesius) i Sę-Martena
Warianty tytułu: Myśli Adama Mickiewicza. p>
Powst. Paryż, między 1833 lub 1834 a latem 1836; czystopis przesłany do druku E. Januszkiewiczowi na pocz. września 1836. Ostatnia część aforyzmów powstała prawdopodobnie w l. 1842-1843.
Pierwodruk: Par 1828–1836, t. 8, s. 163-205 t. opubl. w 1836.
W t. 8 Par 1828-36 Mickiewicz ogłosił 121 maksym (tzw. cz. I); większość pozostających w rkp aforyzmów (tzw. cz. II) opubl. w 1869 W. Mickiewicz, nie zachowując kolejności nadanej przez autora, nadając własne tyt. i „poprawiając” teksty stylistycznie.
Autografy: MAM, rkp 32, k. 1,3-7, 230-227 (brulion „Zdań i uwag” w ozdobnym albumie. Na k. 1 motto z Anioła Ślązaka, k. 2 wycięta przez Mickiewicza i podarowana A. Turgieniewowi - zob. atg1, k. 2; na k. 3-7 aforyzmy powstałe w latach 1833-1834, na k. 230-227 poeta zanotował aforyzmy powstałe później - wpisywał je po odwróceniu albumu, od tyłu. W albumie Mickiewicz zapisał także inne utwory: np. „Snuć miłość...”, „Śniła się zima...”, „Świeci się pomnik mój...”, karty 27-225 pozostają niezapisane; opis atg: Zdania 1928, s. 3; DzW, t. 1, cz. 3, s. 170-172, 209; podob. i opis atg: Wiersze w podob. 1998, s. (33)-(49) i 197-199); k. dla A. Turgieniewa, Bibl. Inst. Ros. Lit. RAN (Dom Puszkina), F. 309, nr 779 (k. z brulionu „Zdań i uwag” z 27 aforyzmami, wycięta przez Mickiewicza i podarowana zapewne A. Turgieniewowi; odnaleziona przez S. Fiszmana i opubl. w: Kwartalniku Instytutu Polsko-Radzieckiego 1954 nr 2, s. 67-72; Archiwalia 1962, s. 114-119; opis k. także w DzW t. 1 cz. 3, s. 171; na str. pierwszej atg dedykacja: „donné en souvenir à Mr Tourgeneff, p. Adam Mickiewicz”); Bibl. Jag., rkp 232/69 (czystopis przeznaczony do publ. w Par 1828-1836, t. 8, zawiera 119 aforyzmów wybranych ze 137 zachowanych w atg1, zapisanych w innej niż w brulionie kolejności. Do zeszyciku z czystopisem dołączono list Mickiewicza do E. Januszkiewicza z września 1836 w sprawie druku „Zdań i uwag”; opis atg: Zdania 1928, s. 14-15; DzW, t. 1, cz. 3, s. 172-173; podob. i opis: Wiersze w podob. 1998, s. (51)-(62) i 199-201).
Wydania następne: Par 1838, t. 8, s. 163-205; Par 1844, t. 4, s. 131-152 (wyd. autoryzowane); Pisma 1858, t. 5, s. 213-234; Pisma 1860–61 Par (Martinet), t. 2, s. 309-330; Par 1860–61 (Jung), t. 2, s. 309-330; Pisma 1862–1869, t. 2, s. 193-207; Wiersze 1866, s. 21-32; Dzieła 1868, t. 1, s. 387-404; Par 1880–1885, t. 5, s. 15-19; Tłumaczenia 1885, s. 141-156; Poezje War 1886, t. 2, s. 347-359; Przyjaciel Dzieci (War.) 1888, nr 25, s. 290; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 2, s. 259-264; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 3, s. 281-295; Poezje War-Pet 1888, t. 4, s. 133-148; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 2, s. 252-271; Dzieła 1894, t. 3, s. 281-295; Dzieła 1894, t. 2; Poezje 1897, t. 1, s. 254-257 (wybór 29 sentencji); Poezje 1897, t. 4, s. 109-121; Pisma 1897, t. 2, s. 193-207; Kraj 1898, nr 50, s. 9; Wybór poezyj 1898, t. 1 (wyb.); Mik 1898, t. 2, s. 207-210 (30 aforyzmów nieogłoszonych przez poetę); Mik 1898, t. 1, s. 214-227 (cz. 1, ogł. przez poetę); Poezje 1898; Poezje 1898; Wieczory Rodzinne 1904, nr 42, s. 335; Praca 1904, nr 49, s. 1968-1969; Zgoda (Chicago) 1904, nr 52; Sonety 1904, s. 106-112; Zgoda (Chicago) 1905, nr 37; Zgoda (Chicago) 1905, nr 45; Zgoda (Chicago) 1905, nr 52; Liryki 1909, s. 52-58; Pisma 1911, t. 6, s. 82-98; Poezje lir. 1912–1913, t. 1, s. 66-72; Poezje lir. 1912–1913, t. 4, s. 58-72; Wybór 1916; Przekłady 1918, s. 70-90; Wyzwolenie (Wisła) 1919, nr 11/12; Poezje II 1924, s. 180-199; Lw 1925, t. 2, s. 282-299; Lw 1925, t. 1, s. 236-240; Zdania 1928, s. 17-38; Pisma 1929, t. 1, s. 232-249; Poezje 1929, t. 1, s. 437-454; Wybór 1930, s. 99-116; Nowogr 1932, s. 97-103; Pisma poet. 1937, t. 1, s. 329-351; Przekłady 1945, s. 44-78; Poezje wybr. 1946, s. 105-107; Poezje 1947, s. 179-186; Wybór Kr 1947, s. 74 (wybór z cyklu); Wyd. Nar., t. 1, s. 274-290, 366-371, 396-397; Wybór pism 1950, s. 83-86; Kwart. Inst. Pol.-Radziec. 1954, z. 2, s. 67-72; Wyd. Jub., t. 1, s. 385-406; Wybór Lond 1955, s. 66-68 (wyb.); Pisma poet. 1956, s. 203-220; Cztery wieki 1957, s. 262 (”Uwagi chromego”); Utwory 1957, t. 1, s. 221 (wyb.); Wiersze 1959, s. 419-449; Archiwalia 1962, s. 114-119 (wraz z podob. atg po s. 112); DzW, t. 1, cz. 3, s. 25-43; DzP 1972-1973, t. 1, s. 385-408; Poezje wybr. 1975, s. 134-138; DzP 1979, t. 1, s. 337-361; To lubię 1984, s. 80 (3 sentencje); Wybór poezyj BN 1986, s. 297-329; Wiersze 1987, s. 289-311; Gwiazda 1992, s. 90-101 (wybór); Liryki lozańskie 1998, s. 61-62; Wyd. Rocz., t. 1, s. 379-404; Sun of Liberty 1998, s. 200-201; Wiersze w podob. 1998, s. 33-50 (podob. atg ze zbiorów Turgieniewa (Pet), atg z MAM, rkp 32 oraz atg z Bibl. Jag. rkp 232/69); Rozum i wiara 1999, s. 66-101; Mysli i zamečaniâ. Tłum. A. Nehaj. Petersb. 1999, s. 6-41; Wiersze 2000, s. 303-328; Zdania i uwagi. Fot. M. Wieliczko. Oprac. graf. J. Barnaś-Wójcik, J. Nawrot.. Bytom 2002, s. 2-54.
Przekłady: wł.: Pietro Bernabò Silorata, Epigrammi, w: L'Annotare 1882, nr 1. — Aurelio Palmieri, Massime e considerazioni, w: Antologia 1925, s. 85-108.
Adaptacje: Adapt. film. i telewiz.:Zdania i uwagi, Telewizja Polska, adapt. Grzegorz Królikiewicz, powst. 1998. Prem. TV 14 I 1999. — Modlitwa poety, adapt. Jacek Kubiak, Zbigniew Przychodniak, realizacja TVP 3 Poznań 2005, z recytacjami O. Łukaszewicza.