Tukaj albo Próby przyjaźni
Ballada we czterech częściach
-
Ja umieram. - Ja nie płaczę...
Powst. 8/20 IV 1820 (tego dnia Mickiewicz w liście do J. Jeżowskiego pisał, że ballada „dziś skończy się”, w nast. liście z 5/17 V poeta przesłał I cz. ballady).
Pierwodruk: Wil 1822, s. 72-86.
Należy do cyklu „Ballady i romanse”. Mickiewicz napisał dwie części; nie wiadomo, czy zamierzał utwór dokończyć. Kontynuację utworu (cz. III w r. 1829 w Weimarze i cz. IV w r. 1854) napisał A.E. Odyniec; publikując cz. III utworu (Melitele 1830, s. 116-119) Odyniec informował w przypisie, że czyni to „za wolą autora”, który mu w ułożeniu treści „dopomógł”; cz. IV (wraz z cz. III) I. Domeyko opublikował w Tece Wileńskiej 1858, nr 5, s. 33-43; całość również w: Poezje, Wil. 1859, t. II.
Autografy: zaginiony; kp. ręką A.E. Odyńca, Arch. Krzeszowickie Potockich w Arch. Państwowym na Wawelu, sygn. Pot.D. 136, k. A/33 (kp. cz. III i IV za: DzW, t. 1, cz. 4, s. 167).
Wydania następne: Par 1828–1836, t. 1, s. 78-93; Poz 1828–1829, t. 1, s. 67-81; Pet 1829, t. 2, s. 70-83; Poz 1832, t. 1, s. 16-19; War 1833, t. 1, s. 79-95; Par 1838, t. 1, s. 86-101; Par 1844, t. 3, s. 215-226; Nauka poezji 1845, s. 381-384; Wad 1851, s. 68-81; Ballady 1852, s. 59-71; Pisma 1858, t. 1, s. 66-78; Pisma 1860–61 Par (Martinet), t. 1, s. 66-79; Nauka poezji 1860, s. 381-386; Pisma 1862–1869, t. 1, s. 41-49; Dzieła 1868, t. 1, s. 45-54; Dzieła 1869–70, t. 1; Ballady 1874; Pisma 1875–77, t. 1; Dzieła 1875, t. 1; Dzieła 1876, t. 1, s. 45-54; Par 1880–1885, t. 1; Ballady 1882; Lipsk 1883–1901, t. 1; Lw-Par 1885, t. 1, s. 75-83; Sonety–Ballady 1885, s. 91-101; Poezje War 1886, t. 1, s. 139-147; Poezje Lw 1886, t. 2; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 3, s. 91-101; Poezje Lw 1888 (Księgarnia Polska), t. 2; Poezje War-Pet 1888, t. 1, s. 44-54; Ballady–Sonety 1891, s. 62-73; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 1, s. 96-105; Dzieła 1893 Lw (Księg. Pol.), t. 1, s. 64-71; Dzieła 1894, t. 3, s. 91-101; Poezje 1897, t. 1, s. 125-133; Ballady–Sonety 1897, s. 47-58; Pisma 1897, t. 1, s. 41-49; Pisma poetyczne 1898, s. 41-50; Mik 1898, t. 1, s. 36-43; Ballady 1898, s. 44-53; Ballady–Sonety 1898, s. 47-58; Poezje 1899, t. 1, s. 120-129; Poezje 1900, t. 1, s. 140-149; Ballady 1902, s. 51-59; Ballady 1909, s. 45-55; Poezje 1910, t. 1, s. 120-129; Pisma 1911, t. 1, s. 174-183; Dzieła 1911–1913, t. 1, s. 39-47; Ballady 1911, s. 56-69; Poezje [1915], s. 138-147; Mik [ok. 1919], t. 1, s. 35-42; Ballady Lw 1920, s. 67-78; Poezje I 1920, s. 77-85; Pisma 1922, t. 1, s. 137-143; Poezje 1922, s. 56-58; Ballady 1923, s. 46-55; Pisma 1925, s. 15-17; Lw 1925, t. 1, s. 46-56; Ballady–Sonety 1926, s. 47-58 (s. 128-141 dokończenie ballady przez A. E. Odyńca); Dzieła 1929, t. 1, s. 110-118; Pisma 1929, t. 1, s. 31-38; Poezje 1929, t. 1, s. 125-133; Nowogr 1932, s. 13-16; Ballady i romanse 1933, s. 42-52; Ballady 1936, s. 52-62; Pisma poet. 1937, t. 1, s. 102-110; Poezje 1944, s. 97-106; Ballady 1945, s. 25-31; Poezje 1945, s. 88-97; Ballady 1947, s. 89-98; Ballady–Sonety 1947, s. 39-46; Ballady 1948, s. 65-73; Wyd. Nar., t. 1, s. 52-60; Wybór pism 1950, s. 35-37; Utwory 1953, s. 90-99; Wyd. Jub., t. 1, s. 147-156; Poezje Wil 1955, s. 145-154; Pisma poet. 1956, s. 88-96; Utwory 1957, t. 1, s. 71-78; DzW, t. 1, cz. 1, s. 51-58; Wybór poezyj BN 1974, s. 154-164; DzP 1979, t. 1, s. 69-78; Ballady 1995, s. 33-40; Ballady 1997, s. 46-54; Wyd. Rocz., t. 1, s. 98-107; Wiersze 1999, s. 61-70; Wiersze 2000, s. 91-99; Wiersze 2004, s. 81-90; Ballady 2004, s. 40-51; Ballady i romanse 2009, s. 43-50; Ballady i romanse 2017, s. 44-51; Ballady 2018, s. 145-159.
Przekłady: ukr.: Vasil' S. Švec', Tukaj, w: Vibranì 1955, t. 1, s. 161-168.