Pieśń Filaretów
-
Hej, użyjmy żywota...
Warianty tytułu: Anakreontyk, Piosnka w czasie toastu na imieninach improwizowana, Czara, Czara. Pieśń akademicka, Do Miodu, Śpiew burszowski. Naśladowanie Mickiewicza, Śpiew w więzieniu. p>
Powst. Kowno, prawdop. przed 25 XII 1820/6 I 1821 (Kronika 1798-1824, s. 264; DzW, t. 1, cz. 1, s. 292-293).
Pierwodruk: Motyl, 1828, nr 19, s. 12-13 pt. „Anakreontyk” bez podpisu aut., zob. A. Sienicki, Warianty „Pieśni Filaretów” Adama Mickiewicza, Pam. Tow. Lit. AM 1887, I, s. 130-132.
T. Zieliński wysunął hipotezę o istnieniu wcześniejszej red. utworu z 1819 (Filarecka poezja Mickiewicza. Trzy studia, Zamość 1922, s. 7-19). Pieśń popularna wśród filomatów, śpiewana na majówkach filareckich; była jednym z punktów oskarżenia w procesie filomatów.
Autografy: nieznany; kp. S. Kozakiewicza, Arch. Hist. w Petersburgu, Akta nr 130262, fol. 193 (kopia w aktach procesu filomatów; ogł. T. Wierzbowski, Tyg. Ilustr. 1900, nr 8; przedr.: Z badań nad Mickiewiczem i utworami jego, Warszawa 1916); kp. T. Zana, Centr. Arch. Hist. w Wilnie (zapis T. Zana w zeznaniach przed komisja śledczą; ogł. S. Pigoń, Głosy sprzed wieku, Wilno 1924, s. 119-133; zob. DzW, t. 1, cz. 1, s. 290); kp. Arch. Fil., Bibl. Uniw. Wil., F. 24-131, k. 18-19v (pt. „Piosnka” w zespole tekstów „Tryolety, piosnki”); kp. M. Czarnockiego, Bibl. Nar. rkp II 6469/3, k. 70 (zapis z datą 20 XI 1824 w „Pamiętnikach” M. Czarnockiego z tyt. „Śpiew burszowski naśladowanie Mickiewicza”); kp. A. Chełmickiego, Centr. Hist.-Wojsk. Arch. Państw. w Petersburgu, f. 16230/ b. 530/ op. I, ed. k. 647. (tekst wpisany bezpośrednio po kopii „Ody do młodości” w zeszycie z kopiami innych wierszy); kp. J. Wolfgang (wpis w sztambuchu ofiarowanym 9 XII 1831 przez Julię Wolfgang Marii Z..., ogł. T. Łopalewski, Z młodzieńczej twórczości Mickiewicza, Prace Polonistyczne S. VI, Łódź [1946], s. 16-20); kp. B. Zanowej, LAN Bibl. Wróblewskich, zesp. L. Uziębły F - 151-1109, k. 11 (w zesz. „Piosnki zebrane i ułożone w Kochaczynie przez Brygidę ze Świętorzeckich Zanową w 1855 roku”; tekst z nutami i uwagą: „Z niemieckiego Adama Mickiewicza. Muzyka Burschenschaft 1818”); kp. K. Piaseckiego, MLAM, nr inw. C/1626.
Wydania następne: Guslar Gwardii Honorowej. War. 1830, s. 61-64; Kurier Polski 1830, nr 56, s. 1; F. Rynkiewicz, Śpiewy i piosnki najnowsze. Wil. 1839, s. 1 (wydawca opuścił 4 zwrotki; przedr. tekstu w: Śpiewnik dla zabawy płci obojej zebrany przez..., Kowno 1853); Par 1844, t. 4, s. 305-307 (pierwsza edycja wiersza w wyd. zbiorowym; tekst umieszczony w dod. drobniejszym drukiem, brak w. 21-24); Śpiewnik dla zabawy płci obojej. Wil. 1853, t. 3, s. 71-73; Pisma 1858, t. 5, s. 85-88; Pisma 1860–61 Par (Martinet), t. 1, s. 262-265; Pisma 1862–1869, t. 1, s. 174-176; Wiersze 1866, s. 5-6; Dzieła 1868, t. 1, s. 155-157 (w. 21-24 jak w wyd. Par 61); Dzieła 1869–70, t. 1, s. 155-157 (w. 21-24 jak w Par 1860-1861, Par 1868); Pisma 1875–77, t. 1, s. -; Dzieła 1875, t. 1; Dzieła 1876, t. 1, s. 155-157; Par 1880–1885, t. 1, s. 148-150 (w. 21-24 jak w Par 61, 68, 69.); Lipsk 1883–1901, t. 1; Lw-Par 1885, t. 1, s. 9-11; Wiersze 1885, s. 6-8; Poezje War 1886, t. 1, s. 81-83; Poezje Lw 1886, t. 3, s. 159-160; Poezje Lw 1888 (Księgarnia Polska), t. 2; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 2, s. 152-154; Poezje War-Pet 1888, t. 1, s. 180-182; Grażyna–Konrad 1889; Ballady–Sonety 1891, s. 175-177; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 1, s. 42-44; Dzieła 1893 Lw (Księg. Pol.), t. 4, s. 16-18; Dzieła 1894, t. 2; Poezje 1897, t. 1, s. 233-234; Pisma 1897, t. 1, s. 174-176; Wybór poezyj 1898, t. 1; Pisma poetyczne 1898, s. 97-99; Mik 1898, t. 2, s. 249-250; Dzieła 1898, t. 1; Poezje 1898; Poezje 1900, t. 1, s. 261-263; Sonety 1904, s. 52-53; Liryki 1909, s. 3-5; Poezje 1910, t. 1, s. 257-259; Pisma 1911, t. 1, s. 106-108; Dzieła 1911–1913, t. 1, s. 316-318; Poezje lir. 1912–1913, t. 1, s. 19-22; Złoty Róg 1913, nr 37, s. 23; Ballady 1913, s. 11; Poezje [1915], s. 200-201; Reduta 1915, s. 30-32; Wierzbowski 1916, s. 68-70; Wiersze 1917, s. 14-16; Mik [ok. 1919], t. 1, s. 108-109; Komarnicki 1921, s. 10-12; Pisma 1922, t. 1, s. 85-87; Poezje 1922, s. 97-99; Siew Młodej Wsi 1923, nr 5; Pisma 1925, s. 104; Lw 1925, t. 1, s. 125-127; Wybór 1925, s. 44-46; Dzieła 1929, t. 1, s. 42-44; Pisma 1929, t. 1, s. 266-267; Poezje 1929, t. 1, s. 71-73; Wybór 1930, s. 17-19; Nowogr 1932, s. 107; Pisma poet. 1937, t. 1, s. 34-35; Wybór 1938, s. 5-7; Wybór 1943, s. 3-5; Poezje 1944, s. 33-35; Poezje 1945, s. 20-22; Wybór 1945, s. 3-5; Prace Polonistyczne 1946, S. 4, s. 19-20; Kolbuszewski 1946, t. 2, s. 7-9; Liryka 1946, s. 3-5; Poezje 1947, s. 20-21; Wybór Kr 1947, s. 7-9; Wybór War 1947, s. 5-7; Wyd. Nar., t. 1, s. 104-106; Wybór pism 1950, s. 7; Wybór wierszy 1952, s. 11-14; Wybór pism 1953, s. 7-8; Poezje 1953; Utwory 1953, s. 32-34; Wybór poezji 1954, s. 22-24; Poezje Wil 1955, s. 25-27; Wyd. Jub., t. 1, s. 76-77; Pisma poet. 1956, s. 12-14; Wybór 1959, s. 7-8; Wiersze 1959, s. 74-76; DzW, t. 1, cz. 1, s. 93-95; DzP 1972-1973, t. 1, s. 76-78; Wybór poezyj BN 1974, s. 69-72; Poezje wybr. 1975, s. 39-41; DzP 1979, t. 1, s. 16-18; To lubię 1984, s. 13-15; Idee 1991, s. 3 (fragm.); Magazyn Pol. 1992, nr 3/4, s. 24; Wybór 1996, s. 23-25; Wybór 1997, s. 12-13; Najpiękniejsze 1998, s. 9-11 (fragm.); Wyd. Rocz., t. 1, s. 44-46; Nad wodą 1998, s. 37-40; Wiersze 1999, s. 13-115; Liryki 1999, s. 8-10; Wiersze 2000, s. 28-30; Wiersze 2004, s. 18-20; Antologia 2010, s. 348-349; Mickiewicz 2010, s. 20-22; Antologia 2012, s. 284-285.
Przekłady: wł.: Aurelio Palmieri, Canto Filaretico, w: Grażyna 1924, s. 19-20.