Grażyna

Powieść litewska

Coraz to ciemniej; wiatr północny chłodzi...

Warianty tytułu: Korybut, książę Nowogródka. Poema z dziejów litewskich.

Powst. Szczorse, między 5/17 VII a 4/16 XII 1822 (list do J. Czeczota).

Pierwodruk: Wil 1823, s. 11-88 zob. A. Mickiewicz: „Grażyna”. Podobizna autografu oraz wydań: wileńskiego z r. 1823, petersburskiego z r. 1829 i paryskiego z r. 1838, oprac. K. Górski, Warszawa 1956.

W przyp. hist. do poematu Mickiewicz zamieścił „Piosnkę litewską o koniu Kiejstuta”.

Autografy: MLAM, rkp 1, k 1-17 (atg wcześniejszej red. poematu pt. „Korybut, książę Nowogródka. Poema z dziejów litewskich”, uszkodzony w 1939; wyd. fototyp.: Korybut, książę Nowogródka (Grażyna), wyd. J. Krzyżanowski, War 1950; repr. w A. Mickiewicz: „Grażyna”. Podob. atg oraz wydań: wil. z r. 1823, petersb. z r. 1829 i par. z r. 1838, oprac. K. Górski, War 1956; podob. 1 k. pierwszej red. ze zbiorów Przeździeckich: Tyg. Ilustr. 1904, nr 49, s. 944).

Wydania następne: Par 1828–1836, t. 1, s. 152-214; Poz 1828–1829, t. 2, s. 3-80; Pet 1829, t. 1, s. 103-175; Poz 1832, t. 1, s. 118-142; War 1833, t. 3, s. 125-212; Par 1838, t. 2, s. 119-207; Par 1844, t. 3, s. 81-120; Nauka poezji 1845, s. 120-145; Nauka poezji Poz 1851; Konrad–Grażyna 1851, s. 157-255 (reprint fragm. w: Paryskie wydanie „Konrada Wallenroda” i „Grażyny” z 1851 - jako przykład dobrej popularyzacji międzynarodowej dzieł Mickiewicza, wyd. T. Marcinkowski, Goleniów 1998); Grażyna. Powieść litewska. Poz. 1851; Farys. Grażyna. Lipsk 1852, s. 11-63; Pisma 1858, t. 2, s. 109-181; Pisma 1858, t. 4, s. 253-265 (tu opubl. „Korybuta, księcia Nowogródka”); Pisma 1860–61 Par (Martinet), t. 2, s. 1-80; Par 1860–61 (Jung), t. 2, s. 1-80; Nauka poezji 1860, s. 120-145; Pisma 1862–1869, t. 2, s. 89-128; Grażyna. Powieść litewska. Il. A. Zaleski. Poz. 1864, s. 1-59; Dzieła 1868, t. 2, s. 1-58; Dzieła 1869–70, t. 2; Pisma 1875–77, t. 2; Dzieła 1875, t. 2; Dzieła 1876, t. 2; Par 1880–1885, t. 2, s. 3-58; Farys. Grażyna. Lw. 1882, s. 10-68; Lipsk 1883–1901, t. 2, s. 89-128; Złota przędza 1884, s. 81-92; Lw-Par 1885, t. 2, s. 1-45; Poezje War 1886, t. 2, s. 15-66; Poezje Lw 1886, t. 3, s. 4-68; Poezje Lw 1888 (Księgarnia Polska), t. 3; Poezje Lw 1888 (Łukaszewicz), t. 2, s. 5-65; Poezje War-Pet 1888, t. 2, s. 3-61; Grażyna. Według autografu w posiadaniu K. Przezdzieckiego wyd. W. A. Bruchnalski. Lw. 1889, s. 3-47; Grażyna–Konrad 1889; Pam. Tow. Lit. AM 1889, R. 3, s. 216-256; Grażyna. Konrad Wallenrod. Dwa poematy Adama Mickiewicza. Z il. kompozycji Juliusza Kossaka. Lw. 1890, s. 3-65; Grażyna. Z il. J. Kossaka. Lw. 1890, s. 1-60; Dzieła 1893-1911 Lw, t. 3, s. 16-61 (wstęp: W. Bruchnalski); Dzieła 1893 Lw (Księg. Pol.), t. 1, s. 101-136; Grażyna. Wyd. W. Bruchnalski. Lw. 1893; Dzieła 1894, t. 2; Grażyna. Powieść litewska. Lwów – Złoczów 1895, s. 1-60; Poezje 1897, t. 2, s. 5-48; Pisma 1897, t. 2, s. 89-128; Grażyna. Lw. 1897; Wybór poezyj 1898, t. 1 (fragm. Bitwa); Pisma poetyczne 1898, s. 82-125; Mik 1898, t. 2, s. 3-52; Wybór 1898, s. 44-49 (fragm. Bitwa); Jak pisał AM 1898, s. 46-55 (fragm.); Dzieła 1898, t. 2; Poezje 1898; Grażyna: powieść litewska. War. 1898; Zbiorek 1899, s. 29-30 (fragm.); Poezje 1899, t. 2, s. 1; Grażyna. Z objaśn. H. Gallego. War. 1905, s. 3-88; Grażyna: powieść litewska. War. 1907; Grażyna: powieść litewska. Ze wstępem i objaśn. H. Gallego. War. 1907; Poezje 1910, t. 2, s. 3-49; Pisma 1911, t. 2, s. 3-49; Dzieła 1911–1913, t. 2, s. 3-37; Grażyna: powieść litewska. Tekst według wyd. Towarzystwa im. Mickiewicza wstępem i objaśn. opatrzył Adolf Strzelecki. War. 1911; Grażyna. War. [1914], s. 3-48; Poezje [1915], s. 4-38; Grażyna. Wiedeń 1915, s. 1-39; Grażyna. Moskwa 1916, s. 1-47; Mik [ok. 1919], t. 2, s. 3-35; Iš Mickevičiaus 1919, s. 25-50 (fragm.); Grażyna: powieść litewska. War. [1920]; Poezje I 1920, s. 121-163; Grażyna. Oprac. S. Jeżycki. Tarnów [1920], s. 9-45; Pisma 1922, t. 1, s. 173-208; Grażyna: powieść litewska. Wyd., wstępem i objaśn. opatrzył W. Bruchnalski. Lw. 1922; Grażyna: powieść litewska. Z objaśnieniami. Poz. 1923; Grażyna: powieść litewska. Z wstępem J. Tretiaka i objaśn. H. Życzyńskiego. Kr. 1924 (Biblioteka Narodowa, nr 74; wyd. nast.: 1925, 1928, 1935); Pisma 1925, s. 117-128; Lw 1925, t. 2, s. 5-55; Wybór 1925, s. 54-61 (wyjątki z poematu); Grażyna: powieść litewska. Wstępem poprzedził R. Wydżga. Łódź 1928, s. 5-44; Grażyna. War. 1928, s. 1-48; Dzieła 1929, t. 8, s. 125-174; Pisma 1929, t. 3, s. 3-32; Grażyna : powieść litewska. Cz. 1, Tekst. Oprac. J. Saloni. War. 1929; Poezje 1929, t. 2, s. 3-47; Nowogr 1932, s. 300-312; Grażyna. Oprac. L. Bochenek. Poz. 1933, s. 3-64; Pisma poet. 1937, t. 2; Grażyna. Oprac. J. Czechowicz. War. 1939; Grażyna. War. [ok. 1943] (wyd. konspiracyjne); Grażyna. Konrad Wallenrod. Moskwa 1944, s. 3-44; Poezje 1944, s. 144-191; Grażyna. Londyn 1945, s. 1-51; Grażyna: powieść litewska. W oprac. Stefana Papée. Kr. 1945; Kolbuszewski 1946, t. 2, s. 31-41 (obszerne fragm.); Grażyna: powieść litewska. Oprac. S. Pigoń. Kr. 1946, s. 10-50; Grażyna. Oprac. i objaśnieniami opatrzył J. Saloni. Łódź 1946, s. 17-36; Wyd. Nar., t. 2, s. 7-64; Wybór pism 1950, s. 105-115; Korybut książę Nowogródka: podob. autografu ze zbiorów Przezdzieckich. Wyd. J. Krzyżanowski. War. 1950; Grażyna: powieść litewska. Oprac. Z. Kaczanowski, wstępem opatrzył K. Budzyk. War. 1950; Grażyna. Oprac. A. Nofer. Wr. 1952; Wybór pism 1953, s. 151-189; Utwory 1953, s. 117-172; Wyd. Jub., t. 2, s. 5-65 (s. 216-225 „Korybut książę Nowogródka”); Poematy 1956, s. 29-66 (s. 471-481 objaśnienia); Pisma poet. 1956, s. 271-303; Grażyna. Podob. autografu oraz wydań: wileńskiego z r. 1823, petersburskiego z r. 1829 i paryskiego z r. 1838. War. 1956, s. 3-36, 5-84, 5-77, 5-46; Grażyna. Podobizna wydania petersburskiego z roku 1829. Przygot. do druku S. Vrtel-Wierczyński. War. 1956, s. 3-175; Utwory 1957, t. 2, s. 5-59; Grażyna. Powieść litewska. Wstęp Z. Libera. War. 1965, s. 15-76; DzP 1972-1973, t. 2, s. 5-65 (z dod. „Korybut, książę Nowogródka. Autograf „Grażyny”, s. 217-255); Powieści poet. 1973, s. 7-67; DzP 1979, t. 2; Grażyna: powieść litewska. Wstęp i koment. M. Ursel. Wr. 1991; Grażyna. Konrad Wallenrod. Il. J. Tysiewicz, wstęp Z. Libera. Wr. 1991; Grażyna. Reduta Ordona. War. 1992; Gwiazda 1992, s. 117-119 (fragm.); Grażyna: powieść litewska. Bielsko-Biała 1995; Grażyna. Konrad Wallenrod. Wstęp i przypisy T. Miłkowski. Il. J. Kossak. War. 1996; Polish vers 1997, s. 63 (fragm.); Wyd. Rocz., t. 2, s. 9-66; Grażyna. Konrad Wallenrod. War. 1998, s. 7-66; Sun of Liberty 1998, s. 60 (fragm. poematu; fragm. atg na s. 58); Grażyna. Konrad Wallenrod. Oprac. graf. L. Ławnicki. Kr. 1998; Wiersze 2004, s. 111-162; Grażyna. Oprac. K. Macios. Kr. 2004; Grażyna. War. 2008 (lektor: P. Kutny); Grażyna. Konrad Wallenrod. Łódź 2010.

Przekłady: wł.: Lavinia Picchio Borriero, Quando i pini o le querce. Da „Grazyna”, w: Pagine scelte 1956, s. 150-156.

Adaptacje: Adapt. scen.:Grażyna, adapt. Gustaw Baumfeld, w: Grażyna. Powieść litewska Adama Mickiewicza. W 3 ustępy dramatyczne ułożył G. Baumfeld, Brody 1905, s. 1-48. Grażyna, adapt. Marek Frąckowiak, reż. Marek Frąckowiak, 18 IV 1993, Teatr Adekwatny w War.